Ο θεσμός του δωρεάν παρεχόμενου συγγράμματος στους φοιτητές της ανώτατης εκπαίδευσης είναι γνωστό ότι αποτελεί...
παγκοσμιίως μοναδικό φαινόμενο. Αυτό που δεν είναι τόσο γνωστό είναι ότι η καθιέρωση του θεσμού ανάγεται στην εποχή της διδακτορίας, όταν το τότε καθεστώς, μαζί με το σβήσιμο των χρεών των αγροτών καθιέρωσε και το δωρεάν σύγγραμμα, με στόχο να προσεταιριστεί δύο δυναμικές κοινωνικές ομάδες. Θεωρούμε ως ιδιαίτερα θετική τη ρύθμιση, που μετά από τέσσερεις δεκαετίες αντικατέστησε το μοναδικό σύγγραμμα με τη λίστα συγγραμμάτων -ρύθμιση που απαιτεί περαιτέρω επεξεργασία γιατί μέσω της αοριστίας επιτρέπει τη σκανδαλώδη παραβίασή της- και κυρίως τη δημιουργία του συστήματος διανομής και διαχείρισης των συγγραμμάτων «Εύδοξος». Όμως, η μόνη ακαδημαϊκά αποδεκτή λύση και ένα από τα αναγκαία και βασικά στοιχεία προσαρμογής του ακαδημαϊκού μας συστήματος με τα διεθνώς κρατούντα, παραμένει η αντικατάσταση του «δωρεάν συγγράμματος» από την ανάπτυξη σύγχρονων Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών με πλούσιες έντυπες και ηλεκτρονικές συλλογές σε όλα τα Ιδρύματα. Η λύση είναι γνωστή, αλλά αναζητείται ακόμη η απαιτούμενη πολιτική βούληση!
Αναγνωρίζουμε το γεγονός ότι το κρατικοδίαιτο δωρεάν σύγγραμμα βοήθησε σημαντικά την εμφάνιση κάποιας ιδιαίτερα αξιόλογης επιστημονικής βιβλιογραφίας, είτε με τη μορφή μεταφράσεων, είτε πρωτογενώς ελληνικής. Βέβαια θα περιμέναμε πολύ περισσότερα από πλευράς ποιότητας των συγγραμμάτων. Ίσως εδώ έχει ευθύνες και η Πολιτεία, που δεν επέβαλε ένα σύστημα αξιολόγησης των συγγραμμάτων, όπως συμβαίνει διεθνώς. Απλά και πάλι η πολιτική βούληση ήταν και παραμένει, ως συνήθως, η μεγάλη απούσα.
Φαίνεται όμως ότι η παρούσα κυβέρνηση έχει μεν την πολιτική βούληση να παρέμβει στον χώρο των ακαδημαϊκών συγγραμμάτων, όχι όμως με καλούς σκοπούς, όπως αποδεικνύεται από πρόσφατα παραδείγματα πολιτικών που είτε εφαρμόζονται ήδη είτε πρόκειται να εφαρμοστούν στο αμέσως προσεχές μέλλον. Οι πολιτικές αυτές αναφέρονται στη φορολογία των συγγραφικών δικαιωμάτων και στον θεσμό των αυτοεκδοτών.
Σημαντικός αριθμός δημοσίων υπαλλήλων και λειτουργών (εν ενεργεία ή συνταξιούχων) επιδίδονται, πέραν της άσκησης των καθηκόντων τους, σε συγγραφικές δραστηριότητες. Τις δραστηριότητες αυτές τις ασκούν:
Σημαντικός αριθμός δημοσίων υπαλλήλων και λειτουργών (εν ενεργεία ή συνταξιούχων) επιδίδονται, πέραν της άσκησης των καθηκόντων τους, σε συγγραφικές δραστηριότητες. Τις δραστηριότητες αυτές τις ασκούν:
(α) είτε απλά ως συγγραφείς, οι οποίοι λαμβάνουν συγγραφικά δικαιώματα από τους εκδότες τους για την διάθεση των βιβλίων τους, ή
(β) ως αυτοεκδότες-συγγραφείς (εκτιμάται ότι σήμερα μόνο στο χώρο των καθηγητών των ΑΕΙ αυτοί υπερβαίνουν τους 800), οι οποίοι με δικά τους έξοδα συγγραφής, εκτύπωσης και διακίνησης των βιβλίων διαθέτουν τα συγγράμματά τους μέσα από το σύστημα «Εύδοξος», οπότε και εισπράττουν την αντίστοιχη αποζημίωση από το Υπουργείο Παιδείας, καθώς και απευθείας στο ελεύθερο εμπόριο.
Μέχρι και το οικονομικό έτος 2013, η φορολόγηση των εισοδημάτων από τις δραστηριότητες αυτές, γινόταν:
(α) Για τους συγγραφείς (μη αυτοεκδότες) με συντελεστή 22% επί του 45% της αποζημίωσης που ελάμβαναν οι συγγραφείς από τους εκδότες. Δηλαδή, ο τελικός συντελεστής φορολόγησης για τα συγγραφικά δικαιώματα ήταν 0.45x0.22=9.9%,
(β) Για τους συγγραφείς- αυτοεκδότες ως εισόδημα με μοναδικό συντελεστή καθαρού κέρδους 22% επί των μεικτών εσόδων.
Για το τρέχον οικονομικό έτος ενημερώθηκαν οι αυτοεκδότες ότι η αυτοέκδοση βιβλίων θα θεωρηθεί ως εμπορική πράξη (πώληση βιβλίων), με συνέπεια η φορολόγηση των εισοδημάτων από τη δραστηριότητα αυτή να γίνει με συντελεστή 26% ή 29%. Επειδή όμως η φορολογική πολιτική της κυβέρνησης δεν είναι και η συνεπέστερη στον κόσμο, υπάρχει και το ακόμα χειρότερο ενδεχόμενο τα σχετικά ποσά να προστεθούν στα εισοδήματα των αυτοεκδοτών από μισθούς, με συνέπεια τη φορολόγησή τους με πολύ υψηλό συντελεστή –35 ή ακόμα 40 και 45%.
Τα παραπάνω σενάρια αντιβαίνουν στην κείμενη νομοθεσία:
(1) Σύμφωνα με το Νόμο (Άρθρο 22 Ν4009) τα μέλη ΔΕΠ ΑΕΙ και ΤΕΙ δεν μπορούν να έχουν εμπορική επιχείρηση, συνεπώς δεν μπορούν να πωλούν βιβλία. Αντίθετα, το ίδιο άρθρο ρητά αναφέρει τη δυνατότητα αποζημίωσης για συγγραφικά δικαιώματα.
(2) Ακόμα και τώρα υπάρχει αναρτημένη στην ιστοσελίδα του Εύδοξου το με αριθμό πρωτ./ΔΕΦΑ Α 1084342/18-6-2015 έγγραφο του Υπουργείου Οικονομικών, με το οποίο καθορίζεται ότι: «Τα εισοδήματα από τα πνευματικά δικαιώματα που αποκτώνται από φυσικά πρόσωπα που δεν ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, φορολογούνται από την 01/01/2014 και εφεξής σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 38 του ΚΦΕ και υπόκεινται σε παρακράτηση φόρου με συντελεστή είκοσι τοις εκατό (20%), με την οποία εξαντλείται η φορολογική τους υποχρέωση. Για την φορολογική μεταχείριση των δικαιωμάτων έχει εκδοθεί η ΠΟΛ. 1042/ 26-01- 2015 εγκύκλιος»
Εκτός όμως από την παραβίαση της κείμενης νομοθεσίας, τα σενάρια αυτά δημιουργούν κατάφωρες αδικίες:
(1) Η έκδοση και διακίνηση των βιβλίων έχει σημαντικό κόστος, το οποίο δεν λαμβάνεται υπόψη στην περίπτωση φορολόγησης των σχετικών εισοδημάτων ως εισοδήματα εμπορικής επιχείρησης. Είναι φανερό ότι με τον τρόπο αυτό φορολόγησης αδικούνται φορολογικά όλοι οι συνάδελφοι αυτοεκδότες-συγγραφείς έναντι των εκδοτών-επιχειρηματιών, καθόσον η δική τους φορολόγηση γίνεται επί των κερδών και μόνον.
(2) Δεν υπολογίζεται ως στοιχείο κόστους ο μακροχρόνιος συσσωρευμένος μόχθος που έχουν επενδύσει οι συνάδελφοι συγγραφείς για τον σχεδιασμό και την ολοκλήρωση της συγγραφής του πονήματός τους, μόχθος που οι εκδότες-επιχειρηματίες εκτιμούν σε ποσοστά επί της τιμής του συγγράμματος που κυμαίνονται από 30 έως και κοντά στο 50%. Βέβαια, για να γίνει κάποιου είδους «αποτίμηση» του μόχθου αυτού, θα πρέπει να γίνει κάποιου είδους «αξιολόγηση» των συγγραμμάτων, κάτι στο οποίο προληπτικά προβαίνει κάθε εκδοτικός οίκος του εξωτερικού, που σέβεται το έργο και το ρόλο που επιτελεί, για κάθε σύγγραμμα που εκδίδει. Διαδικασία όμως που θεωρείται αδιανόητη για τους σημερινούς άρχοντες της Παιδείας, οι οποίοι επί δεκαετίες διατυμπάνιζαν προς κάθε κατεύθυνση την αλλεργία τους σε κάθε μορφή αξιολόγησης, αξιοκρατίας, αριστείας κλπ. Έτσι το κράτος ανέμελα και ανεύθυνα σκόρπαγε χρήματα επί δίκαιων και αδίκων και συνεχίζει. Αυτό δεν συνέβαινε ποτέ ούτε στην πιο υπανάπτυκτη χώρα σοβιετικού τύπου!
(3) Η αλλαγή των κανόνων φορολόγησης εισοδημάτων μεσούντος του οικονομικού έτους παραβιάζει κατάφωρα την αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του διοικουμένου, δηλαδή την εύλογη πεποίθηση του διοικουμένου ότι η σταθερότητα ορισμένης νομικής κατάστασης που τον αφορά του επιτρέπει να προσδοκά τη συνέχεια αυτής και να προβαίνει σε επιλογές με μακροπρόθεσμες συνέπειες για τον ίδιο, την οικογένειά του και το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Αυτά, βέβαια, είναι ψιλά γράμματα για την κυβέρνηση που αλλάζει τους κανόνες του φορολογικού παιγνιδιού όποτε διαπιστώνει τα αδιέξοδα της οικονομικής πολιτικής της. Ας ξέρουν όμως ότι «ουκ αεί άρχουν» και ότι στην Ελλάδα υπάρχουν ακόμα ανεξάρτητοι δικαστικοί λειτουργοί, που επιτελούν ευσυνείδητα το έργο τους, σε πείσμα των εργωδών προσπαθειών της κυβέρνησης να χειραγωγήσει τη δικαιοσύνη.
Όμως, η «Πρώτη Φορά Αριστερή Κυβέρνηση» των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛιτών, δεν αρκείται στη μέσω της άδικης υπερφορολόγησης αποθάρρυνση των συγγραφέων αυοτεκδοτών. Για να είναι πιο σίγουρη ότι κανείς δεν θα διαφύγει, με την πρόσφατη ΚΥΑ 125766/Ζ1 ΦΕΚ2433/5-8-2016 τεύχος 2ο (βλέπε http://www.esos.gr/arthra/45560/syggrammata-ti-tha-ishysei-apo-epomeno-a...), η Κυβέρνηση προχωρά στην κατάργηση του θεσμού του αυτοεκδότη (άρθρο 2, παράγραφος 1) από το εαρινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 2016-2017.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι:
(1) Σχέδια του κειμένου αυτού κυκλοφορούσαν από τις αρχές της Άνοιξης από συγκεκριμένους εκδότες, οι οποίοι εξέπεμπαν και το σαφές μήνυμα ότι «τελειώνουμε τους αυτοεκδότες» (τα ονόματα τους στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου),
(2) Ορισμένοι εκδότες ήταν από καιρό τόσο βέβαιοι πώς αυτή η ΚΥΑ θα εκδιδόταν, που με περισσό θράσος, αμοραλισμό και αναλγησία έστειλαν επιστολές σε αυτοεκδότες και τους καλούσαν να έλθουν κάτω από την ‘’πατρική’’ αγκαλιά τους (τα ονόματα τους στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου)!
(3) Αντίθετα, το κείμενο αυτό ποτέ δεν συζητήθηκε ούτε καν δόθηκε στην ΠΟΣΔΕΠ επίσημα ή ανεπίσημα έστω, από την κυρία Αναπληρώτρια Υπουργό ή τους συμβούλους της, παρά τις επανειλημμένες αιτήσεις που είχαν διαβιβαστεί από την Ομοσπονδία αλλά και ομάδες αυτοεκδοτών. Έτσι αντιλαμβάνεται ο κυβερνών ΣΥΡΙΖΑ το διάλογο …
(4) Σε συνάντηση μελών της ΕΓ της ΠΟΣΔΕΠ με συμβούλους της κυρίας Αναπληρώτριας -αφού η ίδια η κυρία συνάδελφος επί μήνες απαξίωνε συστηματικά να συναντηθεί με την Ομοσπονδία (μοναδικό φαινόμενο στα σχεδόν 30 χρόνια λειτουργίας της Ομοσπονδίας)- αναφέρθηκε ότι η κατάργηση των αυτοεκδοτών αποτελεί πολιτική απόφαση της ηγεσίας, γιατί η ύπαρξή τους «… αντιβαίνει στον ελεύθερο ανταγωνισμό στο χώρο των εκδόσεων!» Ο ΣΥΡΙΖΑ σε ρόλο προστάτη της ελεύθερης οικονομίας...
(5) Το μένος των κάθε λογής ιθυνόντων κατά των αυτοεκδοτών και η περισσή βιασύνη για την πλήρη εξαφάνιση τους είναι τέτοιο, που δεν υπολόγισαν καθόλου την οικονομική περιπέτεια στην οποία τους εισάγουν και μόνο από το γεγονός ότι θα βρεθούν μετά την άνοιξη του 2017 με ένα απροσδιόριστο απόθεμα αντιτύπων, το οποίο δεν θα είναι σε θέση να διαθέσουν, εννοούμε προφανώς με νόμιμη διαδικασία, όχι μόνο στον Εύδοξο αλλά ούτε καν στο ελεύθερο εμπόριο! Μπορούμε να γνωρίζουμε ότι για κάποιους αυτό το κόστος είναι ιδιαίτερα σημαντικό.
Αναρωτιόμαστε:
(1) Άραγε ποια ήταν τα τόσο ισχυρά και πειστικά επιχειρήματα και αντιπαροχές, που έδωσαν κάποιοι εκδότες στην ηγεσία της Παιδείας και την Κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, ώστε να έχουν αυτή την απόλυτη σιγουριά για την καρατόμηση των αυτοεκδοτών και μάλιστα τη στιγμή που παρατηρείται κύμα φυγής συγγραφέων από συγκεκριμένους εκδότες; Χωρίς συγχρόνως να παρουσιάζονται στον ορίζοντα άλλες αξιόπιστες και πειστικές επιλογές συνεργασίας. Γιατί αυτή τη στιγμή ακριβώς επιλέγει η κυβέρνηση να καταργήσει ένα θεσμό, που έχει βαθιές ρίζες τόσο στη χώρα μας αλλά και διεθνώς για αιώνες και να σπρώξει όλους τους συγγραφείς στους εκδοτικούς οίκους; Πάντως ας μην είναι καθόλου σίγουροι κάποιοι ότι όλοι οι αυτοεκδότες θα συνεργαστούν με εκδότες. Ήδη από ομάδες αυτοεκδοτών εξετάζονται διάφορα νομικά σχήματα (και τους διαβεβαιώνουμε ότι υπάρχουν τέτοια), τα οποία μπορεί να υπερβούν το όποιο θεσμικό πρόσκομμα προσπαθεί να επιβάλει η «Πρώτη Φορά Αριστερά Κυβέρνηση» και τα όψιμα εξαπτέρυγά της, τα οποία σχήματα μάλιστα μπορούν να υπηρετήσουν αποτελεσματικά και το δεύτερο στόχο, αυτό δηλαδή της ποιότητας των επιστημονικών συγγραμμάτων!
(2) Από τα χρήματα που δίνει το Υπουργείο Παιδείας για τα δωρεάν συγγράμματα, ποιο ποσοστό αυτών τελικά επιστρέφει στο κράτος από τη φορολόγηση των εκδοτών και ποιο από αυτά των αυτοεκδοτών;
(3) Τέλος, είναι σίγουρη η ηγεσία της Παιδείας ότι με την ΚΥΑ (αρ. 125768/Ζ1 ΦΕΚ2433/5-8-2016 τεύχος 2ο) κοστολόγησης Διδακτικών Συγγραμμάτων (βλέπε http://www.esos.gr/arthra/45560/syggrammata-ti-tha-ishysei-apo-epomeno-a...), θα επιτύχει τον μνημονιακό στόχο της, δηλαδή τον περιορισμό των δαπανών του δωρεάν συγγράμματος; Μήπως ένας κατάλληλος, διαφανής και ειλικρινής χειρισμός του σώματος των αυτοεκδοτών θα επέτρεπε, εκτός των άλλων, το σημαντικό περιορισμό των δαπανών με ταυτόχρονη βελτίωση της ποιότητας των επιστημονικών συγγραμμάτων της χώρας; Μήπως δηλαδή οι αυτοεκδότες θα ήταν μια κάποια λύση ή μέρος αυτής, τουλάχιστον; Εάν βέβαια, πραγματικά θέλουν να μειώσουν τις δαπάνες. Κάτι όμως που δεν προκύπτει κατά προφανή τρόπο από την εν λόγω ΚΥΑ! Εκτός και αν πείστηκαν από τους σταθερούς συνομιλητές τους να ρίξουν και πάλι άφθονο σωτήριο χρήμα στη μαύρη τρύπα του διαχρονικά κρατικοδίαιτου εν πολλοίς εκδοτικού συστήματος της χώρας, ώστε να αποφευχθούν τα χειρότερα! Ίσως βέβαια και να σκέπτονται ότι σίγουρα άλλοι θα κληθούν αργότερα να πληρώσουν τις σημερινές πλουσιοπάροχες δεσμεύσεις τους!
Φοβούμαστε ότι η κατάργηση του θεσμού του αυτοεκδότη, συνδυαζόμενη με τη βαθιά δομική κρίση που περνά το διαχρονικά προβληματικό εκδοτικό σύστημα της χώρας -μια από τις εκφάνσεις του οποίου είναι η αθέτηση εκπλήρωσης των προς τους Έλληνες συγγραφείς υποχρεώσεών του, κάτι που πιθανόν συν τω χρόνω να λάβει μαζικότερες διαστάσεις- θα οδηγήσει στην εξαφάνιση του ποιοτικού ελληνικού επιστημονικού συγγράμματος.
Για να μην επιβεβαιωθούν όλα τα παραπάνω, η Πολιτεία οφείλει:
(1) να επανακαθορίσει με νόμο το καθεστώς του αυτοεκδότη δημοσίου υπαλλήλου και δημόσιου λειτουργού (εν ενεργεία ή συνταξιούχου),
(2) να πάψει να θεωρεί την αυτοέκδοση εμπορική πράξη, αφού εκ των πραγμάτων δεν είναι, και
(3) να καθορίσει το τελικό ποσοστό φορολόγησης των αυτοεκδοτών έτσι ώστε να λαμβάνονται υπόψη όλες οι παράμετροι που λεπτομερώς αναπτύχθηκαν παραπάνω, όπως άλλωστε συνέβαινε επί δεκαετίες, με το μέχρι πριν μια πενταετία ισχύον καθεστώς.
Πηγή
